A ladino a szefárd identitás és kulturális örökség fontos része, azon spanyol ajkú zsidók leszármazottainak kulturális hagyatéka, akiket 1492-ben űztek ki az Ibériai-félszigetről. A ladino nemcsak az óspanyol, héber, arab, török stb. elemek egyedi keveréke, hanem egy olyan nyelv, mely folyamatosan fejlődött és a Balkántól Észak-Afrikán át Amerikáig virágzott a szefárd közösségekben. Napjainkban számos erőfeszítés történik megőrzése és fenntartása érdekében.
The Heritage of Sepharad
Ladino is an important part of Sephardic identity and cultural heritage, the cultural legacy of the descendants of Spanish-speaking Jews who were expelled from the Iberian Peninsula in 1492. Ladino is not only a unique blend of Old Spanish, Hebrew, Arabic, Turkish, etc., but also a language that has evolved and flourished in Sephardic communities from the Balkans to North Africa and the Americas. Today, many efforts are being made to preserve and maintain it.
Angoso, Ricardo: Los sefardíes de Europa occidental. Centro Virtual Cervantes, 1997-2023. https://cvc.cervantes.es/artes/sefarad/cartografia/sefardies_europa.htm (letöltés ideje: 2023. augusztus 5.)
Angoso, Ricardo: Salónica, la capital sefardí de los Balcanes. Centro Virtual Cervantes, 1997-2023. https://cvc.cervantes.es/artes/sefarad/cartografia/salonica.htm (letöltés ideje: 2023. augusztus 5.)
Beinart, Haim: Los judíos en España. Madrid: Editorial Mapfre, 1992. 235.
Bel Bravo, Maria Antonia: Sefarad. Los judíos de España. Madrid: Sílex, 2006.
Díaz-Mas, Paloma: Escritura y oralidad en la literatura sefardí. SIGNO Revista de Historia de la Cultura Escrita 11, Universidad de Alcalá de Henares 2003. 37-57.
Díaz-Mas, Paloma: Los sefardíes: Historia, lengua y cultura. Barcelona: Riopiedras, 2006.
Díaz Noci, Javier: Gacetas españolas de los Países Bajos en el siglo XVII: La Gazeta de Amsterdam y Noticias Principales y Verdaderas. Ámbitos Nº 7-8. 2001-2002. 215-237. file:///C:/Users/user/Downloads/9474-Texto%20del%20art%C3%ADculo%20(anonimizado)-28992-1-10-20190621.pdf (letöltés ideje: 2023. július 20.)
DOI: https://doi.org/10.12795/Ambitos.2002.i07-08.12
Elterné Czöndör, Klára: A szefárd zsidók nyelve a történelem tükrében. Piliscsaba: PPKE BTK, 2007. 59.
Fodor István (szerk.): A világ nyelvei. Budapest: Akadémiai kiadó, 1999. 811.
Gruss, Susy: El judeoespañol – una visión panorámica de la lengua y la literatura. Előadás a Pázmány Péter Katolikus Egyetemen, Budapest, 2019. november 13.
Hassan, Iacob M.: Los sefardíes: Concepto y esbozo histórico. In: Díaz-Mas, Paloma, (ed.): Los sefardíes: Cultura y Literatura. San Sebastián: Univ. del País Vasco, 1987. 11-22.
Hassan, Iacob: El español sefardí (judeoespañol, ladino). In: La lengua española hoy. Madrid:Fundación Juan March, 1995. 117-140.
La diversidad ha definido durante mucho tiempo a la comunidad judía de EE. UU. ShareAmerica, 2022, https://share.america.gov/es/la-diversidad-ha-definido-durante-mucho-tiempo-a-la-comunidad-judia-de-ee-uu/ (letöltés ideje: 2023. augusztus 1.)
Lapesa, Rafael: Historia de la lengua española. Madrid: Gredos 1980. 525
Memoria de Espana. https://www.rtve.es/play/videos/memoria-de-espana/memoria-espana-monarquia-reyes-catolicos/3212837/ (letöltés ideje: 2023. május 31.)
Nadie sabe cuántos volverán a Sefarad. eSefarad, https://esefarad.com/nadie-sabe-cuantos-volveran-a-sefarad/ (letöltés ideje: 2023. július 31.)
Penny, Ralph: Judeo-Spanish varieties before and after the Expulsion. Donaire, 6. 1996. 54-58.
Refael Vivante, Shmuel: El judeoespañol en Israel: algunas cuestiones sobre el conocimiento de esta lengua entre los sefardíes. El español en el mundo. Anuario del Instituto Cervantes, 2020. https://cvc.cervantes.es/lengua/anuario/anuario_20/vivante/p04.htm (letöltés ideje: 2023. augusztus 5.)
Romero, Elena: Los sefardíes. Boletín AEPE Nº 40-41. 1992. 37-51.
Ruiz Souza, Juan Carlos: La España sefardita. Centro Virtual Cervantes, 1997-2023. https://cvc.cervantes.es/artes/sefarad/sefardita/espanha_sefardita.htm (letöltés ideje: 2023. július 15.)
Schwarzwald, Ora Rodrigue: Judeo-Spanish throughout the Sephardic Diaspora. In Hary, Benjamin-Bunin Benor, Sarah (eds.): Languages in Jewish Communities, Past and Present. Berlin, Boston: De Gruyter Mouton, 2019. 145-184. https://www.researchgate.net/publication/330727828_Judeo-Spanish_throughout_the_Sephardic_Diaspora (letöltés ideje: 2023. augusztus 10.)
DOI: https://doi.org/10.1515/9781501504631-007
Szentírás.hu. Bibliafordítások az interneten, https://szentiras.hu/SZIT/Abd1 (letöltés ideje: 2023. július 15.)
Weich-Shahak, Susana: Tradición y funcionalidad de la poesía religiosa sefardí. Calíope, 17, 2011. 199-215. DOI: https://doi.org/10.5325/caliope.17.1.0199
Zamora Vicente, Alonso: Dialectología española. Madrid: Gredos, 1985. 349-377.
Díaz-Mas, Paloma: Cómo hemos llegado a conocer el romancero sefardí. Acta poética 26, 2005. 241-259. 241 file:///C:/Users/user/Downloads/Como_hemos_llegado_a_conocer_el_romancero_sefardi.pdf (letöltés ideje: 2023. november 3.) DOI: https://doi.org/10.19130/iifl.ap.2005.1-2.171
Sefamí, Jacobo: La muerte de la lengua madre: Poesía contemporánea en ladino Miríada Hispánica, 5, 2012. 193-210. https://www.miriadahispanica.com/revista/cc3621f025eb044d239aee556daaf7c5beef8376.pdf (letöltés ideje: 2023. november 3.)